Op sociale netwerken wordt heel wat afgekletst. Facebook, Twitter, LinkedIn of WhatsApp: we weten inmiddels wel dat we voorzichtig moeten zijn met feestfoto’s (in verband met solliciteren) en met vakantieplannen (voor meeglurende inbrekers). Maar ook over heel andere risico’s is het wijs om na te denken. De meeste social media bieden hun dienst gratis aan. Als je er niet voor hoeft te betalen, ben je niet de klant maar het product: je geeft jouw gegevens in ruil voor gratis diensten. Een beter beeld van die data, maakt het veel makkelijker om risico’s écht goed in te schatten. Wat voor informatie bestaat er eigenlijk, op al die netwerken?
Service gegevens: dit is de informatie die een site nodig heeft om jouw account aan te maken of aanvullende functionaliteit te bieden. Een naam, loginnaam of je leeftijd bijvoorbeeld. Vaak worden ook aanvullende gegevens gevraagd. Je kunt je profiel dan flink uitbreiden met demografische gegevens zoals: geslacht, beroep, nationaliteit, opleiding, relaties, interesses, et cetera.
Wat jij met de wereld deelt: dit zijn de verhalen, foto’s, muziek en andere dingen die je zelf op een sociaal netwerk zet. Dit wil je graag delen met de buitenwereld. Veel sites kennen hier gradaties in. Soms mag iedereen het zien, vaak alleen je eigen vrienden en familie of weer kleinere groepen daarbinnen. Gegevens die jij op internet plaatst, geef je ondanks je eigen beperkingen toch gewoon weg. Als je de kleine letters leest – en je hebt de voorwaarden natuurlijk gelezen? – zie je vaak dat je nogal wat rechten kwijt bent. Dit kan betekenen dat anderen bijvoorbeeld je foto’s mogen gebruiken zonder jouw toestemming.
Jij reageert weer op wat jouw vrienden plaatsen. Een vriend heeft net een leuke foto geplaatst van een feest waar jij ook was. Jij reageert met de melding dat het geweldig was. Jij deelt zo informatie op basis van wat anderen op hun pagina hebben gezet.
Mensen die iets over jou melden. Hier heb je geen controle over, maar het gebeurt wel. Een ander persoon kan op zijn pagina een mening hebben over jou of over iets dat je hebt gedaan. Er is dan informatie – al dan niet correct – over jou beschikbaar, waar je zelf slechts beperkt de regie over hebt. Je moet, als het niet klopt, als het ware ‘aangifte’ doen bij de leverancier, bijvoorbeeld Facebook. Vooral onder tieners zijn er al de nodige minder leuke voorbeelden bekend.
Los van de inhoud die mensen zelf produceren is er ook afgeleide informatie beschikbaar. Dit wordt verzameld door het sociale netwerk zelf. Het is waardevol om bij te houden wat een persoon allemaal doet. Dit kan gebruikt worden om de hele site of alleen jouw pagina te verbeteren, maar ook om gericht reclame aan te bieden. Of: om door te verkopen. Over welke onderwerpen schrijf je? Op welke tijdstippen ben je actief? Naar welke sites link je? Welke muziek luister je? Waar zijn jij en jouw vrienden in geïnteresseerd? Waar ga je heen op vakantie? Vaak wordt zelfs vastgelegd waar je bent.
Iedereen heeft wel een smartphone en deze telefoons weten tegenwoordig precies waar ze zijn. Dat wordt opgeslagen. Onderling bundelen bedrijven hun netwerken of de geoogste data ook weer. Het gaat om waardevolle gegevens. Alle genoemde informatie wordt gebruikt om statistieken te genereren. Op allerlei vlakken. Trends kunnen op deze manier beter worden voorspeld, en voor veel bedrijven is dat waardevolle informatie. Verschuivingen in doelgroepen, nieuwe opkomende technieken en trends worden gezien voordat de piek wordt bereikt. Hier kan nu veel beter op worden ingespeeld.… Ook individuele informatie is snel waardevol. Als een persoon net heeft gezegd dat hij op zoek is naar een nieuw mobieltje, wil een Vodafone of KPN graag gericht een advertentie plaatsen op de pagina’s die hij of zij bezoekt.
Aan de gratis data die je levert in ruil voor gratis diensten wordt flink geld verdiend. Dus wat geef jijzelf allemaal weg?